Lâu nay chúng ta thường nghe tới Chỉ số bilirubin và những bệnh lý liên quan tới cả vàng da. Và ngày hôm nay, bài viết dưới đây sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về chỉ số này cũng như ảnh hưởng của chỉ số tới sức khỏe mỗi người.
Chỉ số bilirubin là gì? Đánh giá chỉ số
Bilirubin là sắc tố mật chính hình thành từ sự thoái giáng của heme trong tế bào hồng cầu. Xét nghiệm Bilirubin trong máu là xét nghiệm đặc biệt cần thiết để đánh giá tình trạng sức khỏe của con người, giúp hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán và điều trị bệnh hiệu quả.
Bilirubin là sắc tố mật chính hình thành từ sự thoái giáng của heme trong tế bào hồng cầu
Bilirubin toàn phần
- Trẻ sơ sinh có chỉ số bilirubin: < 10 mg/dl hay < 171μmol/L.
- Trên 1 tháng tuổi có chỉ số bilirubin: 0.3 – 1.2 mg/dl hay 5.1 – 20.5 μmol/L.
- Người lớn có chỉ số bilirubin: 0.2 – 1.0 mg/dL hay 3.4 – 17.1 μmol/L.
Bilirubin trực tiếp
- Bình thường: 0 – 0.4 mg/dl hay 0 – 7 μmol/L
Bilirubin gián tiếp
- Bình thường: 0.1 -1.0 mg/dL hay 1 – 17 μmol/L
Tỷ lệ Bilirubin trực tiếp/ Bilirubin toàn phần
- Bình thường: < 20 %.
Bilirubin cao là bệnh gì?
Tăng nồng độ bilirubin toàn phần trong trường hợp có thai…
Tăng nồng độ bilirubin toàn phần trong trường hợp:
- Có thai.
- Trẻ sơ sinh và trẻ đẻ non.
- Các nguyên nhân gây tăng bilirubin liên hợp.
- Các nguyên nhân gây tăng bilirubin không liên hợp.
- Suy giáp.
- Hoạt động thể lực mạnh.
- Các nguyên nhân gây tăng bilirubin không liên hợp.
Tăng nồng độ bilirubin không liên hợp (bilirubin gián tiếp) trong trường hợp:
- Tăng phá huỷ hồng cầu quá mức
- Truyền máu nhiều.
- Khối máu tụ lớn.
- Suy tim mất bù.
- Tan máu: sốt rét, bệnh do không tương hợp Rh của trẻ sơ sinh, bệnh hemoglobin, thiếu hụt các enzym của hồng cầu, đông máu rải rác trong lòng mạch, tan máu tự miễn.
- Tạo hồng cầu không hiệu quả: bệnh thiếu máu Biermer.
- Cường lách.
- Bệnh Gilbert.
- Suy giảm quá trình liên hợp bilirubin tại gan
- Thuốc: Rifampicin…
- Vàng da ở trẻ sơ sinh và trẻ đẻ non.
>>>> Tham khảo thêm: Chỉ số MCH là gì? Những phản ánh về chỉ số MCH cao hay thấp
Chỉ số bilirubin vàng da ở trẻ sơ sinh
Chỉ số bilirubin bao nhiêu thì phải chiếu đèn? chỉ số bilirubin bao nhiêu là nguy hiểm? Những câu hỏi được khá nhiều người quan tâm. Khi chỉ số Bilirubin tăng cao trong máu sẽ xâm nhập vào tổ chức, gây vàng da. Chỉ số này sẽ cho ta được kết quả vàng da hay không. Khi chỉ số Bilirubin toàn phần tăng hơn 2 lần so với mức bình thường (> 42.75 mol/l) gây nên tình trạng vàng da.
Đối với vàng da do tắc mật
Vàng da do tắc mật thường gặp trong tắc đường dẫn mật do sỏi, u đầu tụy, do giun chui ống mật. Alkaline phosphatase huyết tương là tiêu chuẩn tốt nhất để đánh giá tắc mật, nếu tăng hơn 5 lần so với bình thường thì hướng tới tắc nghẽn đường mật. Chỉ số Bilirubin trực tiếp tăng rất cao trong máu, bilirubin toàn phần cũng tăng, có bilirubin niệu.
Chỉ số bilirubin vàng da ở trẻ sơ sinh
Bilirubin có thể tăng dần đến mức 513 – 684 mol/l trong tắc đường mật ngoài gan.
- Trong tắc đường mật trong gan hay bệnh chuyển hóa hoặc bệnh gan thâm nhiễm: bilirubin huyết tương bình thường nhưng tăng Alkaline phosphatase.
Vàng da do tan máu (hủy huyết)
Có thể sử dụng tỷ lệ bilirubin trực tiếp/bilirubin toàn phần để chẩn đoán phân biệt:
- Tỉ lệ < 20%: tình trạng huyết tán.
- Tỉ lệ 20 – 40%: cho thấy bệnh bên trong tế bào gan cao hơn là bệnh tắc nghẽn đường mật ngoài gan.
- Tỉ lệ 40 – 60%: bệnh xảy ra ở cả trong và ngoài tế bào gan.
- Tỉ lệ > 50%: tắc nghẽn ở bên ngoài gan nhiều hơn là bệnh ở trong tế bào gan.
Vàng da do tan máu thường gặp trong vàng da hủy huyết ở trẻ sơ sinh (vàng da sinh lý), sốt rét ác tính, rắn độc cắn (hổ mang)…
Vàng da do tổn thương gan
Khi gan bị tổn thương sẽ làm giảm chuyển hóa bilirubin toàn phần thành bilirubin trực tiếp nên bilirubin toàn phần tăng cao trong máu nhưng bilirubin trực tiếp giảm.
- Trong suy gan, xơ gan nặng, bilirubin trực tiếp giảm do chức năng gan giảm, làm giảm quá trình liên hợp với acid glucuronic.
- Trong ung thư gan, bilirubin toàn phần huyết thanh tăng rất cao, có thể tăng từ 10 – 20 lần so với bình thường (171- 342 mol/l).
Như vậy chúng ta đã phần nào đánh giá được chỉ số bilirubin và những ảnh hưởng liên quan. Bạn hãy đặc biệt lưu ý tới chỉ số này để có một sức khỏe tốt nhé!
